Thailand
จีน-ยุโรป เดินเกมแย่งผลประโยชน์เอเชียกลาง มุ่งเป้าทรัพยากรยูเรเนียม-ก๊าซธรรมชาติ
21-3-2025
สหภาพยุโรปกำลังพยายามขยายบทบาทในภูมิภาคต่างๆ ของโลก แม้ในขณะที่รัสเซียและสหรัฐอเมริกาพยายามลดความสำคัญของ EU ในการแก้ไขปัญหาสงครามยูเครน โดยในเอเชียกลาง กลุ่มประเทศ 27 ชาติมักถูกมองว่าเป็นพันธมิตรที่ประเทศในภูมิภาคสามารถใช้ถ่วงดุลความสัมพันธ์กับจีน แต่คำถามสำคัญคือ บรัสเซลส์มีอะไรที่สามารถเสนอได้ในขณะที่ปักกิ่งไม่สามารถทำได้หรือไม่
หลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียตในปี 1991 เอเชียกลางยังคงอยู่ภายใต้อิทธิพลทางภูมิรัฐศาสตร์และภูมิเศรษฐกิจของมอสโกเป็นเวลาหลายทศวรรษ อย่างไรก็ตาม ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา จีนได้วางตำแหน่งตนเองเป็นคู่ค้าชั้นนำของภูมิภาค แซงหน้ารัสเซียในด้านความสำคัญทางเศรษฐกิจ
ในปี 2024 มูลค่าการค้ารวมของจีนกับเอเชียกลางสูงถึง 94,800 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในปี 2023 ประเทศที่มีเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองของโลกได้แทนที่รัสเซียในฐานะคู่ค้ารายใหญ่ที่สุดของคาซัคสถาน และเรื่องราวคล้ายกันนี้ก็เกิดขึ้นในประเทศเพื่อนบ้านอย่างอุซเบกิสถาน ทาจิกิสถาน และคีร์กีซสถาน
ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา อันเป็นผลจากการพัฒนาก๊าซธรรมชาติ จีนได้กลายเป็นคู่ค้ารายใหญ่ที่สุดของเติร์กเมนิสถานซึ่งอุดมไปด้วยทรัพยากรพลังงาน แม้ว่าจีนจะเป็นตลาดส่งออกหลักของอาชกาบัต (เมืองหลวงของเติร์กเมนิสถาน) แต่เติร์กเมนิสถานก็มีเป้าหมายที่จะเริ่มส่งออกก๊าซไปยังยุโรปด้วยเช่นกัน
ดังนั้น จึงไม่น่าจะเป็นเพียงความบังเอิญที่โจเซฟ ซิเคลา กรรมาธิการยุโรปด้านความร่วมมือระหว่างประเทศ เริ่มการเยือนเอเชียกลางที่เติร์กเมนิสถานเมื่อวันที่ 12 มีนาคม แม้ว่าจะยังไม่ชัดเจนว่าก๊าซธรรมชาติอยู่ในวาระการประชุมหรือไม่ แต่รายงานระบุว่า Global Gateway ซึ่งเป็นยุทธศาสตร์การลงทุนโครงสร้างพื้นฐานของสหภาพยุโรป และ Trans-Caspian Middle Corridor น่าจะเป็นหัวข้อหลักในการหารือ ซิเคลาได้เยือนประเทศอื่นๆ ในเอเชียกลางด้วย ซึ่งอาจเป็นการเตรียมการสำหรับการประชุมสุดยอดสหภาพยุโรป-เอเชียกลางที่กำหนดจัดขึ้นในวันที่ 3-4 เมษายน ที่อุซเบกิสถาน
ท่ามกลางการปรับโครงสร้างระเบียบภูมิรัฐศาสตร์ที่กำลังดำเนินอยู่ สหภาพยุโรปหวังที่จะเสริมสร้างความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจและการเมืองกับภูมิภาคนี้อย่างแน่นอน แต่เป้าหมายของสหภาพยุโรปในเอเชียกลางคืออะไร?
ตามที่ซิเคลากล่าว วัตถุประสงค์หลักของการเดินทางล่าสุดของเขาคือ "มุ่งเน้นไปที่โครงการ Global Gateway ที่สำคัญ" ซึ่งรวมถึงแผนการลงทุนในโรงไฟฟ้าพลังน้ำ การปรับปรุงโครงข่ายไฟฟ้าให้ทันสมัย และการปกป้องทรัพยากรน้ำโดยสนับสนุนโครงการอนุรักษ์ธารน้ำแข็ง
ที่สำคัญยิ่งกว่านั้น สหภาพยุโรปยังผลักดันโครงการพลังงานในทะเลดำอย่างจริงจัง แนวคิดคือการสร้างระเบียงที่จะส่งพลังงานสีเขียวที่ผลิตในอุซเบกิสถานและคาซัคสถานผ่านภูมิภาคทะเลแคสเปียนไปยังยุโรป
อย่างไรก็ตาม เพื่อบรรลุเป้าหมายที่ทะเยอทะยานดังกล่าว สหภาพยุโรปจะต้องลงทุนเงินจำนวนมากในโครงสร้างพื้นฐานพลังงานสีเขียวในเอเชียกลาง ในขณะที่จีนได้ลงทุนหลายพันล้านในการเปลี่ยนผ่านสู่พลังงานสีเขียวของภูมิภาคแล้ว สหภาพยุโรปมีเป้าหมายที่จะระดมเงินลงทุนจากภาครัฐและเอกชน สูงถึง 300,000 ล้านยูโร (327,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ภายในปี 2027 ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์ Global Gateway
ดูเหมือนว่า Global Gateway ของสหภาพยุโรปมีเป้าหมายเพื่อถ่วงดุลกับข้อริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง (Belt and Road Initiative) ของจีน อย่างไรก็ตาม ในขณะที่ยุทธศาสตร์ของจีนได้รับการพัฒนามากว่า 10 ปีและประกอบด้วยแผนงานและแนวคิดที่ประสานงานกันจำนวนมาก โครงการของยุโรปซึ่งเปิดตัวในปี 2021 นั้นยังค่อนข้างใหม่ ด้วยเหตุนี้ จึงต้องเผชิญกับความท้าทายทั้งภายในและภายนอก ไม่ว่าจะเป็นระบบราชการที่ซับซ้อนของสหภาพยุโรปหรือความใกล้ชิดของจีนกับเอเชียกลาง ซึ่งทำให้จีนเป็นพันธมิตรที่น่าดึงดูดทางการเงินมากกว่าสำหรับผู้มีบทบาทในภูมิภาค
แม้จะเป็นเช่นนั้น บรัสเซลส์ยังคงมุ่งมั่นที่จะเข้าใกล้เอเชียกลางมากขึ้น นี่คือสาเหตุที่การพัฒนาระเบียงกลางทรานส์แคสเปียนเป็นหนึ่งในลำดับความสำคัญสูงสุดของสหภาพยุโรปในเอเชียกลาง วัตถุประสงค์หลักของโครงการนี้คือการหลีกเลี่ยงรัสเซียและเชื่อมต่อยุโรปไม่เพียงกับเอเชียกลางเท่านั้น แต่ยังรวมถึงจีนด้วย ผลประโยชน์ของปักกิ่งและบรัสเซลส์ดูเหมือนจะสอดคล้องกันเมื่อพูดถึงการพัฒนาเส้นทางที่รู้จักกันในชื่อเส้นทางขนส่งระหว่างประเทศทรานส์แคสเปียน ซึ่งบ่งชี้ว่าข้อริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางและ Global Gateway อาจเสริมซึ่งกันและกันได้ในระดับหนึ่ง
สหภาพยุโรปยังสนใจวัตถุดิบสำคัญของเอเชียกลาง ซึ่งเป็นเหตุผลที่สหภาพยุโรปได้ลงนามในความเป็นหุ้นส่วนเชิงยุทธศาสตร์กับหลายประเทศในภูมิภาค สิ่งที่อาจเป็นปัญหาสำหรับผู้กำหนดนโยบายยุโรปคือข้อเท็จจริงที่ว่าจีนยังคงเป็นหนึ่งในผู้ซื้อทรัพยากรธรรมชาติรายใหญ่ระดับโลกของเอเชียกลาง ดังนั้น ปักกิ่งและบรัสเซลส์อาจเริ่มแข่งขันกันในภูมิภาคที่มีความสำคัญเชิงยุทธศาสตร์นี้ในเร็วๆ นี้
ไม่มีที่ใดที่เห็นได้ชัดเจนไปกว่าในคาซัคสถาน ซึ่งฝรั่งเศสกำลังจับตามองบทบาทสำคัญในการพัฒนาภาคนิวเคลียร์สำหรับประเทศที่ใหญ่ที่สุดในเอเชียกลาง การเดินทางของประธานาธิบดีอุซเบกิสถาน ชัฟกัต มีร์ซิโยเยฟ ไปยังกรุงปารีสเมื่อสัปดาห์ที่แล้วเป็นหลักฐานว่าฝรั่งเศสมีความทะเยอทะยานที่คล้ายคลึงกันสำหรับประเทศที่มีประชากรมากที่สุดในเอเชียกลาง ก่อนการพบปะระหว่างมีร์ซิโยเยฟกับประธานาธิบดีฝรั่งเศส เอ็มมานูเอล มาครง บริษัทรัฐวิสาหกิจของอุซเบกิสถาน นาโวยยูราน และบริษัทโอราโนของฝรั่งเศส ได้ลงนามในข้อตกลงความร่วมมือเพื่อการพัฒนาแหล่งแร่ยูเรเนียมและความก้าวหน้าของอุตสาหกรรมยูเรเนียม
ฝรั่งเศส รวมถึงประเทศอื่นๆ ในสหภาพยุโรป มีความกระตือรือร้นที่จะรักษาความมั่นคงในการจัดหายูเรเนียมจากเอเชียกลาง นี่คือเหตุผลที่สหภาพยุโรปตั้งเป้าจะลงทุนในการปรับปรุงระเบียงกลางให้ทันสมัย โดยตระหนักดีว่าเส้นทางนี้อาจมีบทบาทสำคัญในการส่งออกยูเรเนียมไปยังยุโรป ไม่น่าแปลกใจที่จีนก็แสวงหาการเข้าถึงยูเรเนียมของภูมิภาคนี้เช่นกัน ตลอดหลายปีที่ผ่านมา ปักกิ่งได้ลงทุนอย่างมากในโครงสร้างพื้นฐานในเอเชียกลาง ไม่ว่าจะผ่านข้อริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางหรือข้อตกลงทวิภาคีกับประเทศในภูมิภาค
เราคาดว่าจะได้เห็นการแข่งขันเพื่อชิงอิทธิพลในเอเชียกลางระหว่างสหภาพยุโรปและจีนที่เข้มข้นขึ้นในอีกไม่กี่เดือนและปีข้างหน้า และภูมิภาคนี้อาจกลายเป็นจุดศูนย์กลางสำคัญในการต่อสู้เพื่อช่วงชิงอำนาจระดับโลก
---
IMCT NEWS
