บราซิล–อินโดนีเซีย ผนึกกำลังบริหารเศรษฐกิจโลกใต้ 'ยุคใหม่' ในกรอบ BRICS สร้างห่วงโซ่อุปทานแร่ธาตุ–กลาโหม

27-10-2025

   Asia Times รายงานว่า การเยือนกรุงจาการ์ตาของประธานาธิบดี ลูอิซ อินาซิโอ ลูลา ดา ซิลวา (Luiz Inacio Lula da Silva) แห่ง บราซิล ในช่วงวันที่ 22-23 ตุลาคม ได้สร้างความสนใจอย่างมาก ด้วยการผสมผสานระหว่างการค้า อุตสาหกรรม และภูมิรัฐศาสตร์ การเยือนสองวันนี้นำไปสู่การลงนามในบันทึกความเข้าใจ (MoU) ถึงแปดฉบับ ซึ่งมีมูลค่ารายงานรวมกันสูงถึง 6 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ครอบคลุมความร่วมมือในด้านการค้า แร่ธาตุสำคัญ ความสัมพันธ์ด้านอุตสาหกรรมป้องกันประเทศ และภาคเกษตรกรรม

   การจับมือกันครั้งนี้ไม่ใช่แค่เพียงการถ่ายภาพ  แต่เป็นการแสดงออกอย่างเปิดเผยถึงความเป็น หุ้นส่วนใต้-ใต้ (South–South partnership) ที่กำลังเติบโตระหว่างสองตลาดเกิดใหม่ที่ใหญ่ที่สุดในโลก และถือเป็นกลยุทธ์สำคัญในการ ป้องกันความเสี่ยงเชิงกลยุทธ์ (strategic hedging) ในยุคที่โลกมีหลายขั้วอำนาจ

กลยุทธ์ป้องกันความเสี่ยงในโลกหลายขั้ว

บราซิล และ อินโดนีเซีย ต่างต้องการพื้นที่ในการดำเนินงานท่ามกลางการแข่งขันระหว่าง สหรัฐฯ และ จีน โดยการเยือนครั้งนี้มุ่งเน้นไปที่สามประเด็นหลักที่เชื่อมโยงกัน:

การปรับแนวทางการค้า (Commercial Realignment): การเข้าถึงตลาดและการค้าที่มีมูลค่าเพิ่ม

ความร่วมมือทางอุตสาหกรรม (Industrial Cooperation): การผลิตแร่ธาตุและยุทโธปกรณ์ป้องกันประเทศ

การส่งสัญญาณทางภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitical Signaling): การใช้เวที BRICS และการเงินในกลุ่มใต้-ใต้

จาการ์ตา ถูกเลือกเป็นจุดหมายแรกด้วยเหตุผลหลักสี่ประการ:

ผู้นำอาเซียน: อินโดนีเซียคือศูนย์กลางทางเศรษฐกิจและทางการทูตที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาค การสร้างข้อตกลงเชิงลึกกับจาการ์ตาจึงเป็นการเปิดประตูสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในวงกว้าง

การเข้าร่วม BRICS: การที่อินโดนีเซียเพิ่งเข้าร่วม BRICS และมีส่วนร่วมกับ ธนาคารเพื่อการพัฒนาใหม่ (New Development Bank - NDB) ทำให้เกิดช่องทางทางการเงินสำหรับการลงทุนและโครงการร่วมทุนในระยะยาว

ความสมบูรณ์เชิงปฏิบัติ: อินโดนีเซียมีทรัพยากรแร่ธาตุ (นิกเกิล, แมงกานีส) และศักยภาพในการแปรรูปขั้นปลายน้ำ ในขณะที่บราซิลมีฐานอุตสาหกรรมด้านการป้องกันประเทศและการบินและอวกาศที่แข็งแกร่ง

การถ่ายโอนเทคโนโลยี: บราซิล ได้เสนอ การถ่ายโอนเทคโนโลยี และ การผลิตร่วม ซึ่งเป็นสิ่งที่จาการ์ตาให้ความสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อเพิ่มมูลค่าในประเทศ

การทูตระดับสูงนี้จึงเป็นการส่งสัญญาณว่า มหาอำนาจในเอเชียและละตินอเมริกาสามารถสร้างหุ้นส่วนที่ยั่งยืนได้ นอกเหนือจากการเลือกข้างฝ่ายเหนือ นี่ไม่ใช่การต่อต้านตะวันตก แต่เป็นการกระจายความเสี่ยงอย่างเป็นกลางและใช้ได้จริงในระเบียบโลกที่แตกเป็นเสี่ยง ๆ

บททดสอบที่แท้จริง: แปล MoU สู่การเป็นอุตสาหกรรม

แม้พาดหัวข่าวจะพูดถึงมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์ แต่สิ่งที่สำคัญกว่าคือการเปลี่ยนบันทึกความเข้าใจ (MoU) ให้กลายเป็นความจริง หากข้อตกลงเหล่านี้สามารถเปลี่ยนเป็น สัญญาที่มีผลผูกพัน (binding contracts) และ การร่วมทุน (joint ventures) เช่น โรงงานแปรรูปสินแร่ร่วมกัน หรือการผลิตยุทโธปกรณ์ร่วมกัน ก็จะสร้าง ทางเลือกใหม่ในห่วงโซ่อุปทานโลก สำหรับแร่ธาตุและสินค้าป้องกันประเทศ

ปัจจัยชี้ขาดความสำเร็จ:

การลงทุนที่เป็นรูปธรรม: ข้อตกลงต้องนำไปสู่การลงทุนที่ตรวจสอบได้จริง โดยเฉพาะในด้านการแปรรูปนิกเกิล, ส่วนประกอบแบตเตอรี่ และการผลิตร่วมด้านกลาโหม

สถาบันการเงิน: การระดมทุนผ่าน New Development Bank หรือช่องทางที่เชื่อมโยงกับ BRICS จะช่วยให้โครงการมีความมั่นคงเชิงสถาบัน และได้รับการปกป้องจากแรงกดดันทางการเงินของชาติตะวันตก

รายละเอียดทางกฎหมาย: เงื่อนไขการถ่ายโอนเทคโนโลยี (technology-transfer clauses) ที่บังคับใช้ได้จริง, กฎเกณฑ์ ส่วนประกอบท้องถิ่น (local-content rules) และข้อตกลง ทรัพย์สินทางปัญญาร่วมกัน (joint IP arrangements) จะเป็นตัวกำหนดว่ามูลค่าจะถูกเก็บไว้ในอินโดนีเซียหรือไม่

ประวัติศาสตร์แสดงให้เห็นว่าเส้นทางนี้เป็นไปได้ โดยอินโดนีเซียเคยเปลี่ยนข้อตกลงด้านวัสดุแบตเตอรี่และรถยนต์ไฟฟ้ามูลค่ากว่า 1.5 หมื่นล้านดอลลาร์ให้กลายเป็นการลงทุนที่จับต้องได้ ซึ่งตอกย้ำว่า MoU สามารถกลายเป็นโรงงานได้เมื่อการเงินและนโยบายสอดคล้องกัน

นัยยะต่อพันธมิตรอื่น

โมเมนตัมระหว่าง บราซิล และ อินโดนีเซีย เป็นการส่งสัญญาณไปยังพันธมิตรอื่น ๆ เช่น ออสเตรเลีย (Canberra) โดยควรถือเป็นโอกาสในการปรับปรุงข้อเสนอทางเศรษฐกิจของตนให้มีคุณภาพและเชิงลึกมากยิ่งขึ้น โดยเน้นไปที่พื้นที่ที่ออสเตรเลียมีความได้เปรียบโดยเปรียบเทียบ เช่น การศึกษา, บริการขั้นสูง และการลงทุนในอุตสาหกรรมแปรรูปขั้นปลายน้ำ

การที่ จาการ์ตา ติดต่อประสานงานกับ BRICS ไม่ควรมองว่าเป็นการตำหนิ (rebuke) แต่เป็นการที่ อินโดนีเซียใช้เอกราชทางเลือก (exercising agency) ซึ่งจะกำหนดแนวทางที่พันธมิตรจะออกแบบข้อเสนอในอนาคต

สรุปได้ว่า การเยือนจาการ์ตาของ ลูลา เป็นทั้งการเล่นในตลาดและการเคลื่อนไหวเชิงโครงสร้างเพื่อสร้างความเชื่อมโยงทางอุตสาหกรรมใหม่ระหว่างละตินอเมริกาและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หากสัญญาที่มีผลผูกพันเกิดขึ้นจริง การเยือนครั้งนี้จะถูกตัดสินว่าประสบความสำเร็จอย่างยิ่งในเชิงยุทธศาสตร์ แต่หากหยุดชะงักลงที่ระดับ MoU ก็จะกลายเป็นเพียงภาพถ่ายทางการทูตที่มีผลกระทบเชิงกลยุทธ์จำกัด

ตอนนี้ถึงเวลาแล้วที่ จาการ์ตา และ บราซิเลีย จะต้องเปลี่ยนปฏิกิริยาทางเคมีทางการทูตให้กลายเป็น หุ้นส่วนทางอุตสาหกรรมที่ยั่งยืน ซึ่งผู้สังเกตการณ์จะต้องจับตาดูต่อไปว่าการทูตใต้-ใต้จะเปลี่ยนจากวาทศิลป์ไปสู่ความเป็นจริงที่ยืดหยุ่นได้หรือไม่

---

IMCT NEWS

ที่มา https://asiatimes.com/2025/10/lula-prabowo-invest-big-in-new-era-of-south-south-solidarity/