เศรษฐกิจรัสเซียเผชิญความท้าทาย แต่ไม่ใช่แรงผลักดันให้ 'ปูตินยุติสงคราม

12-3-2025

   เศรษฐกิจรัสเซียกำลังเผชิญกับความตึงเครียดที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง แต่รายงานของสื่อตะวันตกที่คาดการณ์การล่มสลายในอนาคตอันใกล้นั้นเกินความเป็นจริง ทั้งนี้ แม้ว่าจะมีแรงกดดันจากสงครามและมาตรการคว่ำบาตร แต่เศรษฐกิจรัสเซียยังคงแสดงให้เห็นถึงความยืดหยุ่นที่น่าประหลาดใจในหลายด้าน

    ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา นักวิเคราะห์ในสื่อตะวันตกหลายแห่งเสนอมุมมองว่าเศรษฐกิจรัสเซียกำลังประสบปัญหาร้ายแรงจนประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูตินอาจไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากยุติสงครามในยูเครน หนังสือพิมพ์วอชิงตันโพสต์รายงานเมื่อเดือนธันวาคมว่า ภาคธุรกิจรัสเซียวิตกกังวลว่าการขึ้นอัตราดอกเบี้ยเพื่อสกัดเงินเฟ้ออาจทำให้เศรษฐกิจหยุดชะงักในปี 2025 ล่าสุด บทความในนิตยสาร Politico ยังเสนอว่าเหตุผลที่ปูตินดูพร้อมเจรจายุติสงครามเป็นเพราะต้องการ "หลีกเลี่ยงการล้มละลายที่น่าอับอาย"

    นับตั้งแต่รัสเซียบุกยูเครนเต็มรูปแบบเมื่อสามปีก่อนและการใช้มาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจที่เข้มงวดในเวลาต่อมา เศรษฐกิจรัสเซียตกอยู่ภายใต้แรงกดดันอย่างแน่นอน ปัญหาต่างๆ สะสมตัวและรัสเซียกำลังประสบกับภาวะเศรษฐกิจถดถอยอย่างค่อยเป็นค่อยไป แต่ไม่ได้รุนแรงถึงขนาดที่มีการกล่าวอ้าง

     ผลการดำเนินงานทางเศรษฐกิจของรัสเซียในช่วงสี่ปีที่ผ่านมาสามารถสรุปได้จากตัวชี้วัดสำคัญต่างๆ แม้จะมีข้อสงสัยเกี่ยวกับความแม่นยำของสถิติทางการของรัสเซียบางรายการ แต่ข้อมูลเหล่านี้ยังให้ภาพรวมของสถานการณ์ได้พอสมควร

แม้จะเผชิญกับสงครามและการคว่ำบาตร เศรษฐกิจรัสเซียยังคงแสดงความแข็งแกร่ง การเติบโตทางเศรษฐกิจส่วนใหญ่ขับเคลื่อนโดยการใช้จ่ายงบประมาณที่เพิ่มขึ้นอย่างมาก ไม่เพียงในด้านการทหาร แต่ยังรวมถึงโครงการโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ

    โครงการเหล่านี้ครอบคลุมการลงทุนเพื่อปรับปรุงเส้นทางการขนส่งกับจีน สร้างการพึ่งพาตนเองทางเศรษฐกิจมากขึ้นโดยการผลิตสินค้าที่เคยนำเข้าจากตะวันตก และแก้ไขปัญหาสังคมของรัสเซีย โดยเฉพาะอัตราการเกิดที่ต่ำ

    ในปี 2025 รัฐบาลรัสเซียจะเพิ่มเงินช่วยเหลือการคลอดบุตร โดยมารดาที่มีบุตรคนแรกจะได้รับเงิน 677,000 รูเบิล เพิ่มขึ้นจาก 630,400 รูเบิลในปี 2024 ดิมิทรี เปสคอฟ โฆษกของปูตินกล่าวกับวอชิงตันโพสต์ในปี 2024 ว่าการทำให้ชาวรัสเซียมี "ลูกให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้" คือ "เป้าหมายพื้นฐานของนโยบายแห่งรัฐ"

    อย่างไรก็ตาม การคาดการณ์การเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ (GDP) ในปี 2025 ที่ 2.5% อาจเป็นการมองโลกในแง่ดีเกินไป ปัญหาต่างๆ เพิ่มความรุนแรงขึ้นในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา เศรษฐกิจรัสเซียมีภาวะร้อนแรงเกินไป อันเป็นผลจากการสนับสนุนด้วยงบประมาณและสินเชื่อที่เอื้ออำนวย ส่งผลให้เกิดเงินเฟ้อสูงกว่า 10%

การเพิ่มการผลิตทางทหาร การระดมกำลังพลเข้ากองทัพ และการอพยพออกนอกประเทศจำนวนมาก ทำให้เกิดการขาดแคลนแรงงานอย่างรุนแรง อัตราการว่างงาน ณ สิ้นปีอยู่ที่เพียง 2.3% เทียบกับ 4.5% ก่อนสงคราม เพื่อดึงดูดแรงงานและทหารใหม่ ค่าจ้างและเงินจ่ายให้ผู้ที่ลงนามในสัญญาทางทหารได้เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

ธนาคารกลางรัสเซียปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยจาก 16% ในเดือนธันวาคม 2023 เป็น 21% ในเดือนตุลาคม 2024 ซึ่งยังคงอยู่ในระดับนี้ พัฒนาการเหล่านี้นำมาสู่ข้อกล่าวหาว่าเศรษฐกิจรัสเซียกำลังมุ่งหน้าสู่หายนะ

    แต่รัสเซียเคยมีอัตราดอกเบี้ยสูงมาก่อน: 19% ในปี 1998 และ 13.1% ในปี 2009 โดยอัตราเงินเฟ้อลดลงอย่างรวดเร็วในทั้งสองครั้ง มีสัญญาณบ่งชี้ว่าเศรษฐกิจกำลังเริ่มชะลอตัว—อยู่ภายใต้แรงกดดัน แต่ไม่ได้อยู่ในภาวะวิกฤต

     ภาคธุรกิจเริ่มรู้สึกถึงผลกระทบจากอัตราดอกเบี้ยสูง รัฐบาลกำลังลดปริมาณเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำลงอย่างเลือกสรร และบริษัทต่างๆ กำลังดำเนินมาตรการเพื่อเพิ่มผลิตภาพ

    เงินรูเบิลรัสเซียแข็งค่าขึ้น และคาดว่าอัตราเงินเฟ้อและอัตราดอกเบี้ยจะเริ่มลดลงในช่วงปลายปี ในเดือนมกราคม 2025 อัตราการว่างงานเริ่มเพิ่มขึ้นเล็กน้อยเป็น 2.4%

    คาดว่างบประมาณของรัฐบาลกลางจะยังคงอยู่ในภาวะสมดุลในปีนี้ และอาจมีขอบเขตในการเพิ่มการใช้จ่ายทางทหารให้สูงกว่าระดับที่วางแผนไว้ในปัจจุบัน

    แม้จะไม่มีภัยคุกคามจากการล่มสลายทางเศรษฐกิจที่ใกล้เข้ามา แต่ก็ไม่มีโอกาสที่แท้จริงสำหรับการพัฒนาเช่นกัน เศรษฐกิจรัสเซียกำลังเผชิญกับช่วงเวลาแห่งการชะงักงัน ด้วยโครงสร้างพื้นฐานและอุปกรณ์ที่เก่าแก่ และนวัตกรรมทางเทคโนโลยีที่มีน้อย

   การใช้จ่ายด้านการวิจัยและพัฒนามีเพียงกว่า 1% ของ GDP มาตลอดหลายปี และรัสเซียกำลังพึ่งพาเศรษฐกิจจีนมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งปัจจุบันเป็นคู่ค้าที่ใหญ่ที่สุดอย่างมาก—คิดเป็น 39% ของการนำเข้าในปี 2024 จีนเป็นแหล่งที่มาหลักของสินค้าอุตสาหกรรมและอุปโภคบริโภคหลายชนิด (ซึ่งไม่ได้มีคุณภาพสูงเสมอไป) ของรัสเซีย

     กองเรือการบินพลเรือนของรัสเซียกำลังหดตัวลงอย่างต่อเนื่องและเสื่อมสภาพภายใต้ผลกระทบของการคว่ำบาตร ซึ่งทำให้การหาอะไหล่ทดแทนเป็นไปได้ยาก รัสเซียกำลังพยายามรักษาเครื่องบินโบอิงและแอร์บัสจำนวนมากให้ยังบินได้ ในขณะที่เครื่องบินรุ่นใหม่ที่ผลิตในรัสเซียทั้งหมดตามที่สัญญาไว้ยังไม่ปรากฏ โดยคาดว่าจะมีน้อยมากจนกว่าจะถึงปี 2027-28

     ยานพาหนะของรัสเซียก็มีอายุมากขึ้นเช่นกัน ผู้บริโภคต้องเลือกระหว่างรถยนต์ Lada ในประเทศที่ไม่ทันสมัย รถยนต์จีนที่ไม่เหมาะกับถนนและสภาพอากาศของรัสเซีย หรือรถยนต์มือสองนำเข้าที่มีคุณภาพน่าสงสัย ในปี 2024 รถยนต์จีนคิดเป็น 69% ของรถยนต์ทั้งหมดที่ซื้อในมอสโก—จำนวนทั้งสิ้น 139,000 คัน เทียบกับรถ Lada เพียง 13,000 คัน

    ปัญหาที่เพิ่มขึ้นแสดงให้เห็นว่ารัสเซียมีระบบเศรษฐกิจที่ถดถอย ในอนาคต แรงกดดันเหล่านี้อาจบังคับให้ประธานาธิบดีรัสเซียต้องแสวงหาความสัมพันธ์ที่ดีขึ้นกับตะวันตก แต่ช่วงเวลานั้นยังไม่มาถึง

    หากปูติน​ตัดสินใจยุติสงครามในยูเครน​ จะไม่ใช่เพราะความจำเป็นทางเศรษฐกิจ​ แต่มีแนวโน้มมากกว่าว่าจะเป็นเพราะการกระทำดังกล่าวอาจนำมาซึ่งการยอมรับจากสหรัฐฯ ว่าเขาเป็นประธานาธิบดีของมหาอำนาจที่สมควรได้รับความเคารพ​ ซึ่งเป็นสิ่งที่ผู้นำสหภาพโซเวียตและรัสเซียทุกคนปรารถนามาโดยตลอด

----

IMCT NEWS

ที่มา https://asiatimes.com/2025/03/russias-economic-pain-wont-force-it-to-end-the-war/