ตลาดการค้าแอฟริกาปรับตัว สร้างเครือข่ายชำระเงินหยวนจีนแทนดอลลาร์สหรัฐฯ

5-5-2025

   เหตุใดผู้ค้าชาวแอฟริกาจึงหันหลังให้ดอลลาร์สหรัฐ เลือกใช้หยวนจีนแทน ผู้ประกอบการในแอฟริกาชอบทำธุรกิจด้วยสกุลเงินจีน ท่ามกลางความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ปะทุขึ้น

    ตามศูนย์กลางการค้าที่คึกคักทั่วแอฟริกา ตั้งแต่ตลาดอีสต์ลีห์ในไนโรบี ไปจนถึงย่านอลาบาในลากอส กำลังเกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเงินอย่างเงียบๆ ผู้ค้าท้องถิ่นหันมาหลีกเลี่ยงการใช้ดอลลาร์สหรัฐมากขึ้น โดยเลือกใช้สกุลเงินของจีนแทน พวกเขาสร้างเครือข่ายการชำระเงินหยวนแบบไม่เป็นทางการเพื่อทำธุรกิจกับประเทศที่มีเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองของโลก

   ที่อีสต์ลีห์ ศูนย์กลางการค้าขนาดใหญ่ทางตะวันออกเฉียงเหนือของกรุงไนโรบี เมืองหลวงเคนยา ผู้ค้าได้พัฒนาระบบเฉพาะพื้นที่สำหรับชำระค่าสินค้านำเข้าจากจีน

    บริษัทโลจิสติกส์ทำหน้าที่เป็นตัวแทนหลัก ให้บริการแลกเปลี่ยนเงินชิลลิงเคนยาเป็นหยวน ทำให้ผู้ค้าสามารถจ่ายเงินด้วยสกุลเงินท้องถิ่น ขณะที่บริษัทเหล่านี้จัดการชำระเงินเป็นหยวนให้กับผู้ขายชาวจีน

   บริษัทเหล่านี้ยังอำนวยความสะดวกในการขนส่งสินค้าจากแหล่งจัดหาอย่างกว่างโจวหรืออี้อู่ ซึ่งเป็นที่ที่ผู้ค้าชาวแอฟริกันจำนวนมากสั่งซื้อสินค้าเพื่อนำมาขาย ผู้ขายชาวจีนจะได้รับเงินโดยตรงจากบริษัทโลจิสติกส์ ซึ่งจะจัดส่งสินค้าไปยังสำนักงานในไนโรบี

"ฉันแค่เลือกสินค้าที่ต้องการซื้อจากผู้ขาย แล้วจ่ายเงินผ่านตัวแทนที่อยู่ในไนโรบี ซึ่งมีสำนักงานในกว่างโจวด้วย ที่นั่นเป็นแหล่งหลักที่ฉันซื้อเสื้อผ้าและกระเป๋า" แอนน์ เคมุนโต ผู้ค้าในอีสต์ลีห์กล่าว เธออธิบายว่าอัตราแลกเปลี่ยนที่ตัวแทนเหล่านี้เสนอดีกว่าการโอนเงินระหว่างธนาคารมาก โดยเฉพาะเมื่อผู้ส่งออกส่วนใหญ่ต้องการรับชำระเป็นดอลลาร์สหรัฐ

   แนวโน้มนี้ซึ่งได้รับแรงผลักดันจากความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์และความพยายามผลักดันให้หยวนเป็นสกุลเงินสากล ส่งสัญญาณถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในการค้าโลก เมื่อประเทศต่างๆ จำนวนมากขึ้นซึ่งได้รับการสนับสนุนจากจีน ต้องการใช้สกุลเงินท้องถิ่นในการค้าขาย

   ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา จีนพยายามขยายบทบาทของหยวนในธุรกรรมข้ามพรมแดน แต่สัดส่วนของหยวนในการชำระหนี้การค้าโลกยังคงน้อยเมื่อเทียบกับดอลลาร์สหรัฐ

   แม้ว่าหยวนไม่น่าจะท้าทายอำนาจนำของดอลลาร์ได้มากนักในระยะสั้น แต่ความกังวลเกี่ยวกับความเสี่ยงจากการใช้ดอลลาร์เป็นอาวุธทางการเมืองเพิ่มขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา และมีความสนใจมากขึ้นที่จะลดการพึ่งพาสกุลเงินสีเขียว

   ตัวอย่างเช่น จอห์น บาดี รัฐมนตรีคลังเคนยา กล่าวเมื่อสัปดาห์ที่แล้วว่า ประเทศในแอฟริกาตะวันออกได้หารือกับผู้ให้กู้ชาวจีนเกี่ยวกับความเป็นไปได้ที่เงินทุนใหม่จากจีนจะอยู่ในสกุลหยวนแทนดอลลาร์สหรัฐ เหมือนกับกรณีเงินทุนโครงการรถไฟมาตรฐานเฟส 1

    ในไนจีเรีย ธุรกรรมแบบไม่เป็นทางการก็พบเห็นได้ทั่วไป โดยเฉพาะในศูนย์กลางการค้าสำคัญของลากอสอย่างอลาบา รองจากแอฟริกาใต้ ไนจีเรียเป็นจุดหมายปลายทางส่งออกอันดับสองของจีนในแอฟริกา โดยนำเข้าสินค้าจีนมูลค่า 137,400 ล้านหยวน (18,900 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ในปี 2024 ขณะที่ส่งออกไปจีน 21,700 ล้านหยวน (2,990 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) ในปีเดียวกัน  เพื่อกระตุ้นการค้าและการลงทุน ไนจีเรียทำข้อตกลงสวอปสกุลเงินกับจีนเมื่อปี 2018 เพื่อลดความต้องการดอลลาร์ และเมื่อปีที่แล้วได้ต่ออายุข้อตกลงสวอปสกุลเงินมูลค่า 15,000 ล้านหยวน (2,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ) อย่างไรก็ตาม ผู้ค้ารายย่อยยังคงพบว่าการซื้อหยวนผ่านช่องทางที่เป็นทางการให้อัตราแลกเปลี่ยนที่ด้อยกว่าตลาดแลกเปลี่ยนแบบไม่เป็นทางการ

   จิงจิง หลิว ผู้ช่วยศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยแมคอีวานในแคนาดา อธิบายในการศึกษาเมื่อเร็วๆ นี้ว่า ผู้ประกอบการชาวไนจีเรียใช้สกุลเงินจีนเป็นทางเลือกแทนดอลลาร์สหรัฐและการโอนเงินระหว่างธนาคารเมื่อต้องจัดการการแลกเปลี่ยนสกุลเงินและสกุลเงินดิจิทัล ในการศึกษา หลิวระบุว่าผู้ค้าจัดการโอนเงินแบบไม่เป็นทางการและแลกเปลี่ยนไนรา-หยวนผ่านข้อความ โทรศัพท์ และการโอนเงินภายในประเทศทั้งในไนจีเรียและจีน   เธอกล่าวว่ากระบวนการนี้คล้ายกับระบบฮาวาลาที่ใช้ในอินเดีย ตะวันออกกลาง และแอฟริกาเหนือ และระบบเฟยเฉียนของจีนที่รู้จักกันในชื่อ "เงินบิน"

"ผู้นำเข้าชาวไนจีเรียที่ชำระค่าสินค้าจีนโดยใช้การโอนเงิน [หยวน] แบบไม่เป็นทางการ แน่นอนว่ามีส่วนทำให้อำนาจเหนือของสหรัฐในระบบการเงินโลกสั่นคลอน" หลิวกล่าว

   โอวิเว เอกูเอกู นักวิเคราะห์นโยบายจากบริษัทที่ปรึกษาดีเวลอปเมนต์ รีอิแมจินด์ ในกรุงปักกิ่ง กล่าวว่าบริการแลกเปลี่ยนหยวนแบบไม่เป็นทางการทั่วแอฟริกาเพื่อหลีกเลี่ยงดอลลาร์ในการชำระหนี้การค้า แต่เดิมเป็นหน้าที่ของธนาคารและสถาบันการเงินแบบดั้งเดิม ซึ่งเรียกเก็บค่าธรรมเนียมสูงกว่าช่องทางไม่เป็นทางการ  เอกูเอกูกล่าวว่าระบบนี้ไม่ได้เกิดขึ้นเฉพาะในเคนยาหรือไนจีเรีย แต่มีแนวโน้มจะขยายไปทั่วแอฟริกาและภูมิภาคอื่นของโลก "แต่ความจำเป็นทางเศรษฐกิจและวิสัยทัศน์ทางภูมิรัฐศาสตร์กำลังสร้างแรงบันดาลใจให้เกิดระบบไม่เป็นทางการเหล่านี้" เขากล่าวเพิ่มเติม

    ผู้ค้าในแอฟริกาและคู่ค้าชาวจีนมองเห็นสัญญาณความตึงเครียดระหว่างสหรัฐกับจีน และความตั้งใจที่จะขัดขวางการค้าของจีนกับส่วนอื่นของโลก ตามที่เอกูเอกูกล่าว "ด้วยความสัมพันธ์ทางการค้าที่ลึกซึ้งและแข็งแกร่งกับจีน ระบบไม่เป็นทางการใหม่ๆ จะถูกสร้างขึ้นเพื่อให้การชำระเงินราบรื่น" เขากล่าว

   ลอเรน จอห์นสตัน ผู้เชี่ยวชาญด้านความสัมพันธ์จีน-แอฟริกาและรองศาสตราจารย์ที่ศูนย์ศึกษาจีน มหาวิทยาลัยซิดนีย์ อธิบายว่าตลาดแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศแบบไม่เป็นทางการเชื่อมโยงกับสถานการณ์โลกที่ผิดปกติ ซึ่งจีนมีบทบาทใหญ่ในฐานะผู้ส่งออก แต่หยวนกลับมีบทบาทเล็กน้อยในตลาดการเงินโลก

   "ความไม่สอดคล้องนี้ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน" จอห์นสตันกล่าว เธออธิบายว่าในตลาดท้องถิ่นอย่างอีสต์ลีห์ ผู้ค้าต้องทำการซื้อขายสองทางเพื่อให้มั่นใจว่ามีอุปสงค์สำหรับสกุลเงินใดก็ตามที่พวกเขาถืออยู่

   อีกทางเลือกหนึ่ง ผู้แลกเปลี่ยนเงินมีความสัมพันธ์กับสถาบันการเงินที่อนุญาตให้พวกเขาได้ส่วนต่างอัตราแลกเปลี่ยนในตลาดแบบไม่เป็นทางการ จอห์นสตันกล่าว

   "ช่องว่างระหว่างตลาดการเงินกับการค้าสะท้อนถึงบทบาทของจีนและเหตุผลที่จีนไม่ทำให้ [หยวน] เป็นสากล ซึ่งส่วนหนึ่งเป็นเพราะการควบคุมบัญชีเงินทุน" เธอกล่าวเพิ่มเติม แต่จอห์นสตันกล่าวว่าสกุลเงินดิจิทัลของธนาคารกลาง (CBDC) อาจทำให้เกิดการเป็นสากลได้โดยไม่ต้องสละการควบคุม

   เมื่อเดือนที่แล้ว โจเซฟ เท็กเบ ผู้อำนวยการใหญ่ความร่วมมือเชิงยุทธศาสตร์ไนจีเรีย-จีน กล่าวว่าอาบูจาเตรียมลงนามข้อตกลงกับจีนเกี่ยวกับสกุลเงินดิจิทัลจีนที่จะช่วยให้ชาวไนจีเรียแปลงไนราเป็นหยวนได้โดยตรง เท็กเบกล่าวว่าข้อตกลงนี้คาดว่าจะช่วยลดการพึ่งพาดอลลาร์สหรัฐของไนจีเรีย

   เอกูเอกูจากดีเวลอปเมนต์ รีอิแมจินด์ กล่าวว่า "ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์" ที่เพิ่มขึ้น "มรดกของการใช้ดอลลาร์สหรัฐเป็นอาวุธ" และค่าธรรมเนียมการแปลงสกุลเงิน เป็นแรงบันดาลใจให้ประเทศนอกโลกตะวันตกหันมาทำการค้าด้วยสกุลเงินของตนเองมากขึ้น

   เขากล่าวว่าสกุลเงินดิจิทัลจีน-ไนจีเรีย "นำเสนอเครื่องมือนวัตกรรมที่ทั้งเพิ่มประสิทธิภาพการชำระหนี้การค้าทวิภาคี" และให้ "ชั้นป้องกันเพิ่มเติมสำหรับการชำระหนี้การค้าจากการรบกวนของบุคคลที่สาม"

   ตามที่จอห์นสตันกล่าว "ผลกระทบต่อการค้ามีมหาศาล เนื่องจากสามารถใช้ชำระเงินทันทีและชำระตรงเวลาภายในข้อตกลงอัตราแลกเปลี่ยน"

   เธอกล่าวว่ายังช่วยลดความผันผวนของสกุลเงินแบบดั้งเดิมหรือความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับการชำระเงินในการค้า นอกจากนี้ยังอำนวยความสะดวกในการชำระเงินด้วยสกุลเงินท้องถิ่น ส่วนหนึ่งเนื่องจากความสามารถในการตรวจสอบย้อนกลับ "เราสามารถติดตามหน่วยสกุลเงินดิจิทัลตลอดอายุการทำธุรกรรมได้" จอห์นสตันกล่าวเพิ่มเติม

---

IMCT NEWS

ที่มา https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3308782/why-african-traders-are-looking-beyond-us-dollar-chinas-yuan?module=top_story&pgtype=homepage