ประเทศหมู่เกาะแปซิฟิกผิดหวัง สหรัฐฯผิดสัญญา เปิดโอกาสจีนขยายอิทธิพล

5-5-2025

   องค์การหมู่เกาะแปซิฟิกต้องการคำตอบจากวอชิงตันเกี่ยวกับคำมั่นด้านการเงินที่ยังไม่ปฏิบัติต่อภูมิภาค รวมถึงเงินทุน 200 ล้านดอลลาร์ ความเชื่อมั่นในคำมั่นสัญญาของสหรัฐฯ ที่มีต่อประเทศหมู่เกาะแปซิฟิก รวมถึงอิทธิพลในภูมิภาค กำลังเสี่ยงต่อการถูกกัดกร่อนมากขึ้น เมื่อวอชิงตันเผชิญการตรวจสอบอย่างเข้มข้นจากการไม่สามารถปฏิบัติตามคำมั่นด้านการเงิน

   เมื่อเดือนที่แล้ว ผู้นำขององค์การหมู่เกาะแปซิฟิก (PIF) ได้ส่งจดหมายถึงรัฐบาลทรัมป์ แสดงความกังวลเกี่ยวกับสิ่งที่พวกเขาเรียกว่าช่องว่างที่กว้างขึ้นระหว่างคำสัญญาของสหรัฐฯ กับการปฏิบัติจริง ในบรรดาพันธกรณีที่ยังไม่บรรลุผล มีเงินทุนใหม่จำนวน 200 ล้านดอลลาร์ที่ประกาศในปี 2023 ตามที่คอลลิน เบ็ค ปลัดกระทรวงการต่างประเทศหมู่เกาะโซโลมอน กล่าวกับสื่อนิวซีแลนด์เมื่อวันที่ 22 เมษายน

   ผู้นำของภูมิภาคกำลังแสวงหาการหารือโดยตรงกับวอชิงตันเพื่อแก้ไขปัญหาเหล่านี้ พร้อมทั้งความไม่พอใจเกี่ยวกับภาษีนำเข้าของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ และเงินหลายล้านดอลลาร์ที่มีรายงานว่าเป็นหนี้ค่าสิทธิการประมงปลาทูน่าในน่านน้ำแปซิฟิก

   องค์การ PIF ซึ่งประกอบด้วย 18 ประเทศและดินแดน ทำงานเพื่อส่งเสริมความร่วมมือในประเด็นต่างๆ ตั้งแต่การพัฒนาเศรษฐกิจไปจนถึงการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ แต่ความไว้วางใจในวอชิงตันกำลังถูกทดสอบ

   รอยร้าวลึกขึ้นเมื่อต้นปีนี้ เมื่อองค์การเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐฯ (USAID) ถูกระงับการให้เงินทุนในเดือนกุมภาพันธ์ ทำให้โครงการต่างๆ ในแปซิฟิกที่ครอบคลุมการดูแลสุขภาพ ธรรมาภิบาล และการเสริมสร้างศักยภาพทางเศรษฐกิจของสตรีตกอยู่ในความเสี่ยง

    สหรัฐฯ เคยเป็นพันธมิตรสำคัญในแปซิฟิก โดยเป็นผู้ให้ความช่วยเหลือรายใหญ่อันดับห้าของภูมิภาคในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา รองจากออสเตรเลีย จีน ญี่ปุ่น และนิวซีแลนด์ ในปี 2023 วอชิงตันเปิดสถานทูตในหมู่เกาะโซโลมอนอีกครั้งหลังห่างหายไป 30 ปี และจัดตั้งสถานกงสุลในตองกา แต่ท่าทีดังกล่าวถูกบั่นทอนด้วยการกระทำอื่นๆ นับตั้งแต่ทรัมป์เข้ารับตำแหน่ง

    ด้านการค้า ประเทศอย่างปาปัวนิวกินีและตองกาเผชิญภาษีพื้นฐาน 10% ที่วอชิงตันกำหนดกับทุกประเทศเมื่อเดือนที่แล้ว ขณะที่วานูอาตู นาอูรู และฟิจิถูกเรียกเก็บภาษี 22%, 30% และ 32% ตามลำดับ ซึ่งมีผลบังคับใช้ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม

   โซลสทิซ มิดเดิลบี อดีตนักการทูตออสเตรเลียประจำแปซิฟิกและนักศึกษาปริญญาเอกด้านภูมิภาคนิยมแปซิฟิกที่มหาวิทยาลัยแอดิเลด กล่าวว่า "ช่องว่างระหว่างคำมั่นของสหรัฐฯ กับการปฏิบัติจริงได้หล่อหลอมการมีส่วนร่วมของอเมริกามาหลายทศวรรษ"

   การตัดสินใจของผู้นำแปซิฟิกในการเขียนจดหมายถึงรัฐบาลทรัมป์สะท้อนถึงความมุ่งมั่นที่จะให้วอชิงตันรับผิดชอบ มิดเดิลบีกล่าว

"อย่างไรก็ตาม ตามแบบแผนในอดีต วอชิงตันมีแนวโน้มจะให้ถ้อยคำยืนยันพร้อมกับมุ่งเน้นผลประโยชน์เชิงยุทธศาสตร์และพาณิชย์ของตนเองต่อไป" เธอกล่าว

"ผู้นำแปซิฟิกน่าจะยังคงมีส่วนร่วมอย่างปฏิบัตินิยมกับสหรัฐฯ โดยยืนหยัดในลำดับความสำคัญที่แปซิฟิกเป็นผู้นำ แทนที่จะพึ่งพาความร่วมมือภายนอกที่คาดเดาไม่ได้"

มิดเดิลบีเสริมว่า แม้ความไม่แน่นอนจะเป็นเรื่องปกติในช่วงแรกของรัฐบาลสหรัฐฯ ชุดใดก็ตาม แต่การกระทำของทรัมป์ ตั้งแต่ภาษีนำเข้าไปจนถึงการตัดความช่วยเหลือและการผลักดันให้แสวงประโยชน์จากทรัพยากรนอกชายฝั่ง "ชี้ให้เห็นแนวโน้มที่ลึกซึ้งและน่าวิตกยิ่งขึ้นสำหรับแปซิฟิก"

**ความตึงเครียดด้านทรัพยากร**

คำสั่งฝ่ายบริหารล่าสุดที่กำหนดเป้าหมายไปที่การประมงนอกชายฝั่งและแร่ธาตุสำคัญเป็นสัญญาณบ่งชี้ถึงเจตนารมณ์ของวอชิงตันในการเร่งกิจกรรมสกัดทรัพยากร มิดเดิลบีกล่าว

เมื่อวันที่ 17 เมษายน ทรัมป์ออกคำสั่งให้ "ปลดปล่อยการประมงเชิงพาณิชย์ของอเมริกาในแปซิฟิก" โดยยกเลิกมาตรการคุ้มครองสำคัญสำหรับพื้นที่คุ้มครองทางทะเลเกือบ 1.3 ล้านตารางกิโลเมตร นักวิจารณ์เตือนว่าการเคลื่อนไหวนี้คุกคามความหลากหลายทางชีวภาพของภูมิภาค

มิดเดิลบีแนะนำว่า PIF ควรยืนยันอำนาจอธิปไตยเหนือทรัพยากรของตนและเสริมสร้างความร่วมมือนอกเหนือจากผู้บริจาคดั้งเดิมเพื่อตอบโต้

แอนน์-มารี ชไลช์ อดีตเอกอัครราชทูตเยอรมันประจำภูมิภาค กล่าวถึงชัยชนะเล็กๆ ล่าสุดของประเทศแปซิฟิก หลังการเจรจาระดับสูง เจ้าหน้าที่ PIF ประสบความสำเร็จในการคืนเงินทุน 9 ล้านดอลลาร์ให้กับกองทุนความยืดหยุ่นแปซิฟิก ซึ่งมุ่งบรรเทาความเสี่ยงด้านสภาพภูมิอากาศและภัยพิบัติ

ผู้นำแปซิฟิกยังแสวงหาการสนับสนุนระยะยาวสำหรับกองทุนจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศและธนาคารโลก ชไลช์ ซึ่งปัจจุบันเป็นนักวิจัยอาวุโสประจำสถาบันการศึกษานานาชาติ เอส ราชารัตนัม ในสิงคโปร์ กล่าว

ความสัมพันธ์สหรัฐฯ-แปซิฟิกดีขึ้นในช่วงประธานาธิบดีโจ ไบเดน โดยค่อยๆ ฟื้นฟูความไว้วางใจ เธอกล่าว แต่ความคืบหน้าส่วนใหญ่ถูกทำลายโดยแนวทางของทรัมป์ ซึ่งครอบคลุมความวุ่นวายทางการค้า การตัดความช่วยเหลือ การถอนตัวจากข้อตกลงปารีสว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และนโยบายสนับสนุนเชื้อเพลิงฟอสซิล

ชไลช์กล่าวว่าภูมิภาคนี้มีความเป็นปฏิบัตินิยมมากขึ้นและมีทางเลือกมากขึ้น

"การแย่งชิงทางภูมิรัฐศาสตร์ยังนำไปสู่การที่ผู้บริจาครายอื่นเข้ามาเติมเต็ม จีนจะพยายามเข้ามาในช่องว่างนี้อย่างแน่นอน" เธอกล่าว

การแข่งขันระหว่างมหาอำนาจเปิดโอกาสให้ผู้นำแปซิฟิกผลักดันประเด็นสำคัญ เช่น การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน ชไลช์โต้แย้ง "ไม่ต้องสงสัยเลยว่าพวกเขาจะใช้โอกาสนี้ในช่วงสี่ปีข้างหน้า" เธอกล่าว

ชาร์ลส์ ฮอว์กสลีย์ รองศาสตราจารย์ด้านการเมืองและการศึกษานานาชาติ มหาวิทยาลัยวูลลองกอง กล่าวว่าสภาคองเกรสเคยสนับสนุนการเพิ่มความช่วยเหลือแก่แปซิฟิก แต่ผลลัพธ์เช่นนั้นดูไม่น่าจะเกิดขึ้นแล้ว

"ความรู้สึกของผมคือรัฐบาลทรัมป์มุ่งเน้นการเมืองภายในสหรัฐฯ แผ่นดินใหญ่เป็นอย่างมาก และไม่เข้าใจอย่างลึกซึ้งว่าอำนาจอ่อนสามารถทำงานระดับโลกได้อย่างไร" ฮอว์กสลีย์กล่าว

สำหรับประเทศแปซิฟิก การค้า การพัฒนาเศรษฐกิจ และความมั่นคงด้านอาหารยังคงสำคัญ โดยมีการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเป็นความท้าทายอันดับต้น ประเทศเหล่านี้อยู่ในกลุ่มที่เปราะบางที่สุดต่อระดับน้ำทะเลที่สูงขึ้น รูปแบบฝนที่เปลี่ยนแปลง และอุณหภูมิที่สูงขึ้น ตามรายงานของ CSIRO องค์การวิทยาศาสตร์แห่งชาติของออสเตรเลีย

**การสูญเสียอิทธิพล**

โมเสส ซาไก นักวิจัยจากสถาบันวิจัยแห่งชาติปาปัวนิวกินี เน้นย้ำความจำเป็นที่ประเทศแปซิฟิกต้องเสริมสร้างความร่วมมือภายในภูมิภาค โดยการประชุมสุดยอด PIF ที่จะมีขึ้นในหมู่เกาะโซโลมอนเดือนกันยายนนี้กลายเป็นประเด็นสำคัญ

เขากล่าวว่าสหรัฐฯ ต้องก้าวข้ามคำมั่นสัญญาไปสู่การปฏิบัติที่เป็นรูปธรรมในเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความร่วมมือในด้านที่คล้ายคลึงกัน

ประเทศอื่นๆ ได้แสดงความพร้อมที่จะเข้ามาเติมเต็มแล้ว ตัวอย่างเช่น จีนสร้างสิ่งอำนวยความสะดวกในหมู่เกาะโซโลมอนสำหรับการแข่งขันกีฬาแปซิฟิกเกมส์ 2023 เสริมสร้างความสัมพันธ์กับภูมิภาค ในทศวรรษที่ผ่านมา ปักกิ่งเพิ่มความช่วยเหลือ การทูต และความร่วมมือด้านความมั่นคงกับประเทศแปซิฟิก

"PIF แสดงให้เห็นว่าต้องการมีส่วนร่วมกับพันธมิตรด้านการพัฒนาที่จริงจังในการช่วยเหลือหมู่เกาะแปซิฟิก" ฮอว์กสลีย์กล่าว "พวกเขากำลังเรียนรู้ที่จะใช้ประโยชน์จากผู้บริจาคเพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องการ"

เขากล่าวว่าสหรัฐฯ เสี่ยงสูญเสียที่มั่นในภูมิภาคหากยังคงให้ความสำคัญกับผลประโยชน์ระยะสั้นมากกว่าความร่วมมือระยะยาว

"การผสมผสานระหว่างภาษีนำเข้าและการตัดความช่วยเหลืออาจทำให้อิทธิพลเพียงเล็กน้อยที่สหรัฐฯ เหลืออยู่ในแปซิฟิกสูญสิ้นไป" ฮอว์กสลีย์กล่าว

---

IMCT NEWS

ที่มา https://www.scmp.com/week-asia/politics/article/3308874/pacific-island-nations-see-us-pullback-will-china-step