นักเศรษฐศาสตร์ชี้ GDP ดัชนีที่วัดได้แค่ ‘สิ่งที่ตะวันตกอยากได้ยิน’ ไม่สะท้อนศักยภาพผลผลิตจริงของเศรษฐกิจ

29-11-2025

   RT รายงานว่า นักเศรษฐศาสตร์เผยให้เห็นข้อบกพร่องพื้นฐานของตัวชี้วัดผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) ซึ่งถูกใช้เป็นมาตรฐานหลักในการวัดความสำเร็จทางเศรษฐกิจ โดยระบุว่าตัวชี้วัดนี้ไม่สามารถแยกแยะความแตกต่างระหว่างการเติบโตที่แท้จริงกับการขยายตัวจากการก่อหนี้และการเก็งกำไรทางการเงินได้อย่างมีประสิทธิภาพ

- ตัวชี้วัดความสำเร็จทางเศรษฐกิจที่ถูกอ้างถึงบ่อยที่สุดอย่าง ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ หรือ GDP (Gross Domestic Product) มักจะบอกในสิ่งที่เราอยากได้ยิน หรือสิ่งที่โลกตะวันตกอยากให้เราได้ยิน ซึ่งเป็นภาพลวงตาทางตัวเลขที่ถูกสร้างขึ้น

  ไม่กี่สัปดาห์หลังจากที่สงคราม รัสเซีย-ยูเครน (Russia-Ukraine war) เริ่มต้นขึ้น นาย พอล เดอ เกรฟ (Paul De Grauwe) นักเศรษฐศาสตร์ชาว เบลเยียม (Belgian) ได้เขียนบทความลงในเว็บไซต์ของ London School of Economics โดยมีชื่อว่า 'รัสเซียไม่สามารถชนะสงครามได้' เดอ เกรฟ (De Grauwe) ซึ่งไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญด้านการทหาร ได้สรุปข้อสรุปของเขาบนพื้นฐานของสมการทางคณิตศาสตร์ง่าย ๆ: GDP ของ รัสเซีย (Russia's GDP) มีค่าพอ ๆ กับผลผลิตรวมของ เบลเยียม (Belgium) และ เนเธอร์แลนด์ (Netherlands) ดังนั้น เขาจึงอ้างว่า รัสเซีย (Russia) เป็น "คนแคระทางเศรษฐกิจในยุโรป" (economic dwarf in Europe) และปฏิบัติการทางทหารของประเทศจึงถูกกำหนดให้ล้มเหลว

  เดอ เกรฟ (De Grauwe) ไม่ใช่คนเดียวที่เพิกเฉยต่อศักยภาพของ รัสเซีย (Russia) ด้วยเหตุผลที่คล้ายคลึงกัน ใครบ้างที่ไม่เคยได้ยินการเปรียบเทียบขนาดเศรษฐกิจของ รัสเซีย (Russia) ในรูปของ GDP กับประเทศในยุโรปที่ไม่ใหญ่โตนัก?

   แต่ประเด็นสำคัญที่น่าสนใจกว่าคือการเจาะลึกถึงรากฐานของการคิดในลักษณะนี้: การพึ่งพา GDP มากขนาดนี้ยังสมเหตุสมผลอยู่หรือไม่? และหากไม่ แล้วทำไมเรายังคงยึดติดกับตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจที่สถานะความสำคัญเกินกว่าอำนาจในการอธิบายความเป็นจริง (Explanative Power) (และสร้างความบิดเบือนมากมาย)

จากเครื่องมือวินิจฉัยสู่สัญลักษณ์แห่งการรับรอง

   GDP ถือกำเนิดขึ้นในช่วงทศวรรษที่ 1930 ในฐานะเครื่องมือสำหรับผู้กำหนดนโยบายที่พยายามวัดปริมาณเศรษฐกิจของประเทศในช่วงภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ (Great Depression) ผู้ที่ได้รับการยกย่องในการทำให้ GDP เป็นทางการคือ ไซมอน คุซเน็ตส์ (Simon Kuznets) นักคณิตศาสตร์และนักเศรษฐศาสตร์ชาว อเมริกัน (American) ที่เกิดใน รัสเซีย (Russian-born)

  แต่ คุซเน็ตส์ (Kuznets) ได้ระบุถึงข้อจำกัดไว้อย่างชัดเจนว่า: "ความเป็นอยู่ที่ดีของชาติแทบจะไม่สามารถอนุมานได้จากการวัดรายได้ประชาชาติ" และนี่คือในช่วงเวลาที่รายได้ประชาชาติส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับผลิตภาพที่แท้จริง (real productivity) ไม่ใช่แค่การซื้อขายตราสารอนุพันธ์เกี่ยวกับสภาพอากาศ

  ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง (World War II) เมื่อเศรษฐกิจส่วนใหญ่เป็นอุตสาหกรรมและระดับหนี้ต่ำ GDP ถือเป็นตัวแทนที่ดีของกำลังการผลิต หลังสงคราม GDP ได้ฝังรากลึกอยู่ในสถาปัตยกรรมที่ยิ่งใหญ่ของระเบียบหลังสงคราม: Bretton Woods, IMF, และชัยชนะของทฤษฎีเศรษฐศาสตร์มหภาค Keynesian (Keynesian macroeconomic theory)

  แต่เมื่อฉันทามติของ Keynesian (Keynesian consensus) พังทลายลงในทศวรรษ 1970 เนื่องมาจากปัญหา Stagflation (ภาวะเงินเฟ้อสูงและอัตราการว่างงานสูง) แนวคิดเสรีนิยมใหม่ (Neoliberalism) ในทศวรรษ 1980 ที่นำโดย รีแกน (Reagan) และ แธตเชอร์ (Thatcher) ก็เข้ามา การลดกฎระเบียบ, การแปรรูป, และการเปิดเสรีทางการเงิน ถูกนำเสนอเป็นการปฏิรูปที่ช่วยเพิ่มการเติบโต ซึ่ง GDP กลายเป็นหลักฐานสนับสนุน

  นี่คือการเปลี่ยนแปลงที่ละเอียดอ่อน: GDP ได้เปลี่ยนจาก เครื่องมือวินิจฉัย (diagnostic instrument) ไปเป็น สัญลักษณ์ที่ชอบธรรม (legitimating symbol) ของชุดนโยบายใหม่ กล่าวให้เข้าใจง่ายขึ้นคือ นักเศรษฐศาสตร์ Keynesian ใช้ GDP เพื่อปรับแต่งเศรษฐกิจ แต่นักเสรีนิยมใหม่ใช้มันเพื่อ ให้เหตุผลเชิงอุดมการณ์ ของตน

ความบิดเบือนเชิงโครงสร้าง: หนี้สินไม่ใช่ผลผลิตที่แท้จริง

  ณ จุดนี้ GDP ได้ติดตามผลผลิตที่มีประสิทธิผลน้อยลง และติดตามธุรกรรมทางการเงินที่พองตัวจากหนี้สิน (leverage) มากขึ้น ทว่าผู้กำหนดนโยบาย, นักลงทุน, และสื่อยังคงถือว่ามันเป็นมาตรวัดที่น่าเชื่อถือของความมั่งคั่งที่แท้จริง

  เนื่องจาก GDP ปฏิบัติต่อการใช้จ่ายทั้งหมดอย่างเท่าเทียมกัน โดยไม่คำนึงว่ามาจากรายได้หรือการกู้ยืม ทำให้มันไม่สามารถแยกแยะระหว่างการขยายตัวของกำลังการผลิตที่แท้จริง กับการปั่นป่วนของธุรกรรมที่ขับเคลื่อนด้วยหนี้สินได้

  ภายใต้หลักการนี้คือความเข้าใจผิดทางทฤษฎีที่ลึกซึ้งกว่า: กรอบเศรษฐศาสตร์มหภาคสมัยใหม่ยังคงมองว่า การเป็นตัวกลางทางการเงิน (financial intermediation) (เช่น Goldman Sachs) เป็นตัวจัดสรรเงินทุนที่มีประสิทธิภาพและเป็นกลาง และดังนั้นจึงนับกิจกรรมทางการเงินส่วนใหญ่เป็นมูลค่าเพิ่มที่แท้จริง

  ทุกคนเข้าใจโดยสัญชาตญาณว่า การซื้อขายอสังหาริมทรัพย์ หรือการแปลงสินทรัพย์จำนองเป็นหลักทรัพย์ซ้ำ ๆ (securitizing the same pool of mortgages) นั้นเพิ่มตัวเลข GDP แต่ไม่ได้สร้างมูลค่าที่แท้จริง ธุรกรรมเหล่านี้ขยายงบดุล (balance sheets) ไม่ใช่กำลังการผลิต ทว่า GDP กลับนับรวมพวกมันราวกับว่ามีการผลิตกังหันหรือสร้างสะพานขึ้นมา

C-GDP: การคำนวณที่ปราศจากเสียงรบกวนของหนี้

  หากมาตรวัดมาตรฐานมีความเสี่ยงต่อความบิดเบือนมากถึงเพียงนี้ คำถามที่ชัดเจนคือเหตุใดจึงไม่มีความพยายามในการตัด "เสียงรบกวนที่ขับเคลื่อนด้วยหนี้สิน" (debt-driven noise) ออกไป นักเศรษฐศาสตร์กระแสหลักเพียงไม่กี่คนเท่านั้นที่กล้าเดินตามเส้นทางนี้

  หนึ่งในนั้นคือ ทิม มอร์แกน (Tim Morgan) นักวิเคราะห์ทางการเงินที่พัฒนาตัวชี้วัดเฉพาะของเขาที่เรียกว่า C-GDP ซึ่งเป็นการประมาณการผลผลิตทางเศรษฐกิจพื้นฐานหลังจากลบผลกระทบจากภาวะเงินเฟ้อของหนี้และเครดิตออกไป

  มอร์แกน (Morgan) คำนวณว่าในช่วงปี 2004-2024 การเติบโตของ GDP ทั่วโลกอยู่ที่ 96% โดยใช้มาตรวัดแบบเดิม แต่ตัวเลขนี้ลดลงเหลือเพียง 33% เมื่อใช้พื้นฐาน C-GDP ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการเติบโตที่บันทึกไว้ในช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมาส่วนใหญ่มาจาก การขยายตัวของเครดิต, ภาวะเงินเฟ้อของสินทรัพย์, และการบริโภค มากกว่าผลผลิตทางกายภาพใหม่ ๆ

  ผลกระทบของการที่ GDP พองตัวจากหนี้และการเงินที่สูงที่สุด น่าจะอยู่ในกลุ่มประเทศ G7 (G7) การนำธุรกรรมที่พองตัวด้วยหนี้ออกไปจะส่งผลให้ GDP ที่วัดได้ของทั้งกลุ่ม BRICS (BRICS) และตะวันตกหดตัวลง แต่ขนาดของการหดตัวจะแตกต่างกัน

  ในกลุ่มประเทศ G7 (G7) โดยเฉพาะ สหรัฐฯ (US) การสร้างเครดิตมักถูกขับเคลื่อนโดยตลาดและแสวงหาผลกำไร และส่วนใหญ่สนับสนุน การเก็งกำไรสินทรัพย์และการบริโภค ในขณะที่หนี้สินจำนวนมากใน จีน (China) ถูกนำไปลงทุนใน สินทรัพย์ทางกายภาพที่จับต้องได้ (tangible physical assets) เช่น โครงสร้างพื้นฐาน, โรงงาน, และระบบพลังงาน ซึ่งแม้จะมีความกู้ยืมมากเกินไป แต่ก็ยังสร้างทุนทางกายภาพ (physical capital) ไม่ใช่เพียงแค่การอ้างสิทธิ์ในกระดาษ (paper claims)

  นี่คือความอ่อนแอที่ซ่อนอยู่ในเศรษฐกิจตะวันตก: ส่วนสำคัญของผลผลิตทางเศรษฐกิจที่ถูกบันทึกไว้นั้นเป็นเพียง ภาพลวงตา (mirage) และหากเราคิดว่าหนี้สินคือการอ้างสิทธิ์ในผลผลิตทางเศรษฐกิจในอนาคต คำถามคือผลผลิตในอนาคตจะเพียงพอที่จะชดเชยกองหนี้ขนาดใหญ่ที่เศรษฐกิจ G7 กำลังแบกรับอยู่หรือไม่? แน่นอนว่าคำตอบคือ "ไม่"

เหตุผลทางปรัชญา: มุมมองระยะสั้นของประชาธิปไตย

  เราทราบดีว่า GDP ถูกสร้างขึ้นเพื่อวัดเศรษฐกิจประเภทใด และเรารู้ว่าโครงสร้างของเศรษฐกิจตะวันตก (โดยเฉพาะอย่างยิ่ง) ได้เปลี่ยนแปลงไปอย่างไร ดังนั้นทำไมเรายังคงยึดติดกับ GDP อย่างดื้อรั้น?

คำถามนี้ไม่สามารถตอบได้ด้วยศัพท์ทางเศรษฐศาสตร์เพียงอย่างเดียว

   GDP ยังคงมีความสัมพันธ์ที่สมเหตุสมผลกับการจ้างงาน, การบริโภค, และรายได้ภาษี ซึ่งเป็นตัวแปรที่สำคัญอย่างยิ่งสำหรับการจัดการทางการคลังและการเงิน แต่แทบไม่ได้บอกอะไรเกี่ยวกับความยั่งยืนหรือสุขภาพระยะยาวของเศรษฐกิจเลย การไหลเข้าของหนี้สินสามารถผลักดันทั้งสามตัวแปรนี้ให้สูงขึ้น—และ GDP ก็เพิ่มขึ้นตามไปด้วย—ในขณะที่ทิ้งภาระมหาศาลไว้ให้คนรุ่นหลัง

   การที่เรายึดติดกับตัวชี้วัดระยะสั้นเหล่านี้ไม่ได้เป็นเรื่องบังเอิญ แต่สะท้อนถึงแก่นแท้ที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นของระบบประชาธิปไตยสมัยใหม่ โดยเฉพาะในโลกตะวันตก นักการเมืองต้องอยู่รอดในวงจรการเลือกตั้งด้วยการสัญญาวิธีแก้ปัญหาที่รวดเร็ว ธนาคารกลางต้องสร้างเสถียรภาพสำหรับไตรมาสหน้า และตลาดก็ดำเนินชีวิตจากพาดหัวข่าวหนึ่งไปยังอีกพาดหัวข่าวหนึ่ง ทุกอย่างถูกบิดเบือนไปสู่ปัจจุบันและที่นี่ (here and now)

   การยึดติดกับตัวชี้วัดระยะสั้นนี้สอดคล้องกับ ปรัชญาอารยธรรม (civilizational ethos) ที่เราเป็นอยู่ในปัจจุบัน GDP เพียงแค่บอกเราในสิ่งที่เราอยากได้ยิน และสิ่งที่อนุญาตให้บอกได้ภายใต้จริยธรรมของอารยธรรมที่แพร่หลายในปัจจุบัน ไม่มีอะไรมากไปกว่านี้ ไม่มีอะไรน้อยไปกว่านี้

---

IMCT NEWS

ที่มา https://www.rt.com/news/628590-gdp-economic-metric-illusion/