ขอบคุณภาพจาก RT

18/8/2024

องค์การอนามัยโลกประกาศให้การระบาดของฝีดาษลิง หรือ mpox ในแอฟริกา เป็นภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขระดับโลก   ซึ่งถือเป็นขีดระดับเตือนภัยสูงสุดภายใต้กฎหมายสาธารณสุขระหว่างประเทศ หลังศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคแอฟริกาได้ประกาศภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขไปแล้วก่อนหน้านี้ ในทวีปแอฟริกา

ฝีดาษลิงที่ระบาดในปัจจุบัน เป็นสายพันธุ์ไวรัสที่มีความแรงมากกว่าเดิม เป็นสายพันธุ์ clade Ib  กำลังแพร่ลามอย่างรวดเร็วในสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก  และยังแพร่ลามไปอย่างน้อย 4 ประเทศในแถบแอฟริกา ซึ่งเดิมที ไม่เคยเกิดการแพร่ลามของเชื้อนี้มาก่อน  ความเสี่ยงของการที่เชื้อจะแพร่ลามในระดับสากล จึงน่าวิตกอย่างมาก จากการเปิดเผยของผู้อำนวยการองค์การอนามัยโลก

ประธานคณะกรรมาธิการฉุกเฉินขององค์การอนามัยโลก ยอมรับว่า การระบาดของฝีดาษลิงในปัจจุบัน อยู่ในภาวะไม่ปกติ  สิ่งที่เกิดในแอฟริกายังเป็นแค่ส่วนน้อยเท่าที่ตาเห็น เพราะองค์การอนามัยโลกยังไม่สามารถตรวจสอบภาพรวมได้ว่าขณะนี้ระบาดไปถึงไหนแล้ว

ผู้เชี่ยวชาญทั่วโลกกำลังเฝ้าจับตาสถานการณ์อย่างใกล้ชิด  ขณะที่สหรัฐยอมรับว่า ความเสี่ยงที่เชื้อนี้ จะระบาดในประเทศยังอยู่ในระดับต่ำ

mpox เดิมทีมีชื่อว่า ฝีดาษลิง  เป็นเชื้อไวรัสที่เชื่อมโยงกับโรคฝีดาษที่ปัจจุบันถูกกำจัดไปหมดแล้ว  แพร่ลามได้ผ่านการสัมผัส การจูบ หรือการมีเพศสัมพันธ์ รวมถึงการแตะต้องกับวัสดุที่ปนเปื้อนเชื้อ เช่น ผ้าปูที่นอน เสื้อผ้า และเข็ม จากการเปิดเผยขององค์การอนามัยโลก อาการแรกเริ่มเหมือนหวัดทั่วไป มีอาการไข้ หนาวสั่น อ่อนล้า ปวดหัวและกล้ามเนื้ออ่อนแรง และบ่อยครั้งมักตามมาด้วยผื่นคัน  ก่อให้เกิดรอยแผลและต้องใช้เวลาหลายสัปดาห์กว่าจะหาย

mpox มีอยู่สองสายพันธุ์ คือ clade I และ II  ซึ่งสายพันธุ์ที่สอง คือ ตัวที่ระบาดในระดับโลก และถูกประกาศให้เป็นภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุขโลกตั้งแต่เดือนกรกฎาคม 2022 ถึงพฤษภาคม 2023

แต่การระบาดรอบใหม่นี้ คือ clade I  เป็นเชื้อที่มีความรุนแรงมากกว่า  และแยกย่อยเป็นสายพันธุ์ clade Ib ซึ่งกำลังระบาดในขณะนี้ เป็นสายพันธุ์ใหม่   กลายพันธุ์จนเข้ามาสู่ร่างกายมนุษย์ได้

ตามปกติ เชื้อนี้ จะแพร่ลามจากสัตว์สู่มนุษย์  ตามการเปิดเผยของที่ปรึกษาอาวุโสความมั่นคงสาธารณสุขโลกของ FIND องค์กรไม่แสวงหาผลกำไร    แต่เนื่องจากเชื้อกลายพันธุ์จึงแพร่ลามระหว่างมนุษย์ได้ และจะก่อให้เกิดการระบาดหนักขึ้น   และที่สำคัญการระบาดของเชื้อฝีดาษลิงในขณะนี้  มาจากหลายสายพันธุ์ย่อย ในหลายประเทศ ซึ่งมีลักษณะการแพร่ลามต่างกันออกไป ระดับความเสี่ยงจึงต่างกันด้วย

การระบาดในบางแห่ง สายพันธุ์ clade I อาจคร่าชีวิตถึง 10% ของผู้ติดเชื้อ  แม้ว่าการระบาดเมื่อไม่นานมานี้ อาจพบอัตราการเสียชีวิตต่ำลง จากการเปิดเผยของศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคของสหรัฐ   ส่วนอัตราการเสียชีวิตจากสายพันธุ์ clade II มีไม่ถึง 0.2%

กลุ่มที่มีแนวโน้มจะติดเชื้อมากที่สุด คือ ทารก  ผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันร่างกายอ่อนแอมาก และหญิงมีครรภ์   การระบาดในปัจจุบัน ส่วนใหญ่พบในแถบทุรกันดาร การนำตัวอย่างไปตรวจสอบในห้องทดลองจึงเป็นไปอย่างลำบาก  เป็นโรคที่สร้างความเจ็บปวดทรมาน และน่าหวาดกลัว

หลายสิบปีมาแล้ว ที่ฝีดาษลิงมักพบในแอฟริกากลางและแอฟริกาตะวันตก   สายพันธุ์ clade I ส่วนใหญ่พบในแอฟริกากลางและสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก  และสายพันธุ์ clade II พบในไนจีเรีย

พอถึงปี 2022 ความหวาดวิตกมีเพิ่มขึ้น เพราะเริ่มเจอผู้ติดเชื้อกระจายในยุโรปและอเมริกาเหนือ  ส่วนรูปแบบการระบาดในตอนนี้ แตกต่างออกไป  เพราะตอนนี้ มีหลายประเทศในแถบแอฟริกามากขึ้น ที่ไม่เคยพบเชื้อนี้มาก่อน ก็ปรากฏว่า มีคนติดเชื้อร่วมด้วย พบผู้ติดเชื้ออย่างน้อย 13 ประเทศทั่วทวีปแอฟริกา  ล่าสุด ยังพบหนึ่งรายติดเชื้อสายพันธุ์ clade I ในสวีเดน เป็นครั้งแรกที่พบผู้ติดเชื้อนอกทวีปแอฟริกา จากการระบาดในตอนนี้

มีวัคซีนป้องกันเชื้อฝีดาษลิง  แต่ยังเข้าถึงไม่ได้ในแถบแอฟริกา   Vaccine Alliance หรือ Gavi ตั้งงบตุนวัคซีนฝีดาษลิงและแจกจ่ายไปยังประเทศที่พบการระบาด  และจะเริ่มตุนวัคซีนในระดับโลก ตั้งแต่ปี 2026  เช่นเดียวกับการตุนวัคซีนป้องกันอหิวาตกโรค อีโบล่า ไข้เหลืองและโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ

แต่องค์การอนามัยโลกย้ำว่า วัคซีนก็แค่ส่วนหนึ่ง  แต่การควบคุมการแพร่ลามคือสำคัญ ทั้งการเพิ่มมาตรการเฝ้าระวัง การวินิจฉัยและวิจัย  เพื่อให้เข้าใจมากขึ้น

By IMCT News

อ้างอิงจาก https://edition.cnn.com/2024/08/15/health/mpox-outbreak-clade-ib-africa/index.html