BRICS เดินหน้าโครงการ ‘Grain Exchange–ตลาดธัญพืชโลก’ สู้ทุนใหญ่คุมตลาดโลก

18-9-2025

   ศูนย์กฎหมายและนโยบายการแข่งขัน BRICS นานาชาติ (International BRICS Competition Law and Policy Centre) สังกัดมหาวิทยาลัย Higher School of Education (HSE University) แห่งรัสเซีย ได้เผยแพร่รายงานระบุว่าตลาดธัญพืชทั่วโลกกำลังถูกครอบงำโดยกลุ่มบริษัทค้าธัญพืชรายใหญ่ ส่งผลให้เกิดความเปราะบางทางเศรษฐกิจอย่างรุนแรง และเสนอให้กลุ่มประเทศ BRICS พิจารณาจัดตั้งตลาดแลกเปลี่ยนธัญพืชของตนเอง โดยเชิญชวนให้หน่วยงานกำกับดูแลด้านการต่อต้านการผูกขาดเข้าร่วมในการจัดตั้งด้วย

  ประเด็นดังกล่าวถูกหยิบยกขึ้นมาในรายงานของ HSE University ชื่อ “From Farm to Futures: Competition, Finance, and Digitalization in Global Grain Value Supply Chains” ซึ่งมีการนำเสนอไปเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา (12 กันยายน) ในการประชุม International BRICS Competition Conference ครั้งที่ 9 ที่เมืองเคปทาวน์

  รายงานฉบับนี้ให้ความสำคัญเป็นพิเศษต่อการดำเนินงานของบรรดาผู้ค้าธัญพืชระดับโลก ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและเทคโนโลยีในตลาดของประเทศกลุ่ม BRICS โดยระบุว่า “ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ตลาดธัญพืชโลกถูกควบคุมโดยผู้ค้าธัญพืชทางการเกษตรรายใหญ่กลุ่ม ABCD+ ซึ่งประกอบด้วย ADM, Bunge, Cargill, Louis Dreyfus, COFCO, Olam และอื่นๆ การรวมศูนย์ของอำนาจทางการตลาดนี้ ควบคู่ไปกับลักษณะโครงสร้างบางประการของตลาด ทำให้เกิดความเปราะบางต่อความผันผวนของราคาและการเก็งกำไรในรูปแบบต่างๆ ซึ่งส่งผลกระทบในเชิงลบทั้งต่อเกษตรกรผู้ผลิตและผู้บริโภคในกลุ่มประเทศ BRICS ทั้งยังก่อให้เกิดความเสี่ยงต่อความมั่นคงทางอาหารโลก รวมถึงการพัฒนาที่ยั่งยืนของภาคการเกษตรในกลุ่มเศรษฐกิจ BRICS”

   รายงานดังกล่าวยังได้ชี้ให้เห็นถึงแนวโน้มสำคัญหลายประการที่ส่งผลกระทบโดยตรงต่อเกษตรกร ผู้บริโภค และการค้าธัญพืชโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งแนวโน้มที่เรียกว่า “การทำให้เป็นทางการเงิน” (financialization) ซึ่งหมายถึงความเชื่อมโยงอันใกล้ชิดระหว่างโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินและโครงสร้างพื้นฐานทางการค้า การซื้อขายธัญพืชทั่วโลกมีการดำเนินควบคู่ไปกับการเก็งกำไรทางการเงินที่ส่งผลต่อการกำหนดราคาระดับโลกมากขึ้นเรื่อยๆ โดยกลุ่มผู้ค้าธัญพืชเหล่านี้มีส่วนร่วมในปฏิบัติการทางการเงินขนาดใหญ่ที่ไม่ถูกควบคุม ซึ่งกลายเป็นแหล่งกำไรที่ให้ผลตอบแทนสูงกว่าการค้าธัญพืชเสียเอง ปรากฏการณ์นี้ยังคงอยู่นอกเหนือขอบเขตการวิเคราะห์ด้านการต่อต้านการผูกขาดแบบดั้งเดิม

   กิจกรรมทางการเงินของผู้ค้ารายใหญ่เหล่านี้เป็นไปได้ด้วยปรากฏการณ์ “ความไม่สมมาตรของข้อมูล” (information asymmetry) หรือการเข้าถึงข้อมูลพิเศษที่ไม่มีให้กับผู้ร่วมตลาดรายอื่น และในขณะที่กลุ่ม ABCD+ ยังคงเสริมสร้างการควบคุมด้านโลจิสติกส์และโครงสร้างพื้นฐานต่อไป ความได้เปรียบด้านข้อมูลของพวกเขาก็จะยิ่งเพิ่มขึ้น และแนวโน้มนี้จะยิ่งถูกตอกย้ำด้วยแพลตฟอร์มดิจิทัล

  นอกจากนี้ ผู้เขียนรายงานยังได้ตั้งข้อสังเกตถึงแนวโน้มอื่นๆ เช่น การเติบโตของการเชื่อมโยงและความร่วมมือระหว่างองค์กรของผู้ค้าระดับโลก ผ่านการเข้าร่วมของนักลงทุนสถาบันหลายรายพร้อมๆ กัน

  ด้วยสถานการณ์ดังกล่าว นักวิจัยจึงได้เสนอแนะให้กลุ่มประเทศ BRICS ร่วมกันพัฒนามาตรการต่อต้านการผูกขาด และให้หน่วยงานกำกับดูแลด้านการแข่งขันเข้ามามีส่วนร่วมในการออกแบบ “ตลาดแลกเปลี่ยนธัญพืช BRICS” (BRICS Grain Exchange) ให้เป็นแพลตฟอร์มแบบรวมศูนย์ที่มีการกำหนดราคาอย่างโปร่งใส และมีกลไกการป้องกันความเสี่ยงที่เข้าถึงได้และชัดเจน ซึ่งจำเป็นสำหรับการจัดระเบียบการค้าธัญพืชที่มีประสิทธิภาพ

  ผู้เขียนรายงานระบุว่า หากมีการดำเนินการอย่างเหมาะสม การสร้างตลาดแลกเปลี่ยนนี้จะเป็นก้าวสำคัญในการลดความผันผวนของราคา เพิ่มความโปร่งใสในการกำหนดราคา และปรับปรุงการแข่งขันในตลาดการค้าธัญพืชโลก ซึ่งจำเป็นต้องได้รับความร่วมมืออย่างแข็งขันจากหน่วยงานต่อต้านการผูกขาดของกลุ่มประเทศ BRICS

  รายงานยังชี้ว่า เพื่อให้ตลาดแลกเปลี่ยนธัญพืชนี้สามารถทำงานได้อย่างประสบความสำเร็จ สิ่งสำคัญที่สุดคือการขจัดความไม่สมมาตรของข้อมูล โดยเฉพาะอย่างยิ่งข้อมูลเกี่ยวกับปริมาณสำรองธัญพืชในศูนย์กลางโลจิสติกส์ที่สำคัญ ซึ่งในปัจจุบันมีเพียงผู้ค้าทั่วโลกเท่านั้นที่สามารถเข้าถึงได้ ผู้เขียนรายงานกล่าวว่า มาตรการต่อต้านการผูกขาดอาจกำหนดให้กลุ่มบริษัทเหล่านี้เปิดเผยข้อมูลดังกล่าว ซึ่งจะช่วยลดโอกาสในการเก็งกำไรและสร้างหลักประกันให้การดำเนินงานของตลาดแลกเปลี่ยนในอนาคตมีความครอบคลุมและยั่งยืนมากขึ้น

   ศาสตราจารย์อเล็กเซย์ อิวานอฟ (Alexei Ivanov) ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายและนโยบายการแข่งขัน BRICS นานาชาติและอาจารย์จาก HSE University กล่าวว่า “เราขอให้หน่วยงานต่อต้านการผูกขาดของกลุ่มประเทศ BRICS ให้ความสนใจตลาดธัญพืชและการดำเนินงานของผู้ค้าธัญพืชทั่วโลกมากขึ้น ข้อสรุปหนึ่งของรายงานของเราคือ ท่าทีเชิงรุกที่หน่วยงานต่อต้านการผูกขาดกำลังใช้อยู่ในภาคดิจิทัล ควรถูกนำมาใช้กับตลาดภาคการเกษตรด้วย”

   สหภาพผู้ส่งออกธัญพืชของรัสเซีย (Russian Union of Grain Exporters) เป็นผู้เสนอแนวคิดในการจัดตั้งตลาดแลกเปลี่ยนธัญพืช BRICS เป็นครั้งแรกเมื่อปลายปี 2023 โดยความคิดริเริ่มนี้ได้รับการอนุมัติจากประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน (Vladimir Putin) ในระหว่างการประชุมกับผู้ผลิตทางการเกษตรในภูมิภาคสตัฟโรปอล (Stavropol Territory) เมื่อเดือนมีนาคม 2024 และได้รับการสนับสนุนจากสมาชิกของสมาคมในการประชุมสุดยอด BRICS ที่เมืองคาซาน (Kazan) เมื่อเดือนตุลาคม 2024

   ในปัจจุบัน การพัฒนาแนวคิดและประเด็นอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดตั้งแพลตฟอร์มการค้านี้ อยู่ภายใต้การดูแลของกลุ่มระหว่างหน่วยงานภายใต้กระทรวงการพัฒนาเศรษฐกิจของรัสเซีย และในช่วงกลางเดือนมิถุนายน 2025 มีรายงานว่าร่างแนวคิดกำลังอยู่ระหว่างการพิจารณาของหน่วยงานต่างๆ เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการยื่นเสนอต่อประเทศสมาชิก BRICS ต่อไป

---

IMCT NEWS

ที่มา https://russiaspivottoasia.com/global-grain-market-dominated-by-mncsa-brics-exchange-is-required-for-security-study/